Tuyến bã nhờn trên mặt và những sự thật cần được sáng tỏ

Sự hoạt động của tuyến bã nhờn trên mặt sẽ quyết định tới loại da mà bạn sở hữu. Thông thường, chị em vẫn nhầm lẫn khi cho rằng chỉ có da dầu mới tiết nhiều dầu. Sự thật không hẳn như vậy. Da khô, hay da thường cũng có lúc tiết nhiều dầu mà bạn không biết đấy. Hãy cũng tìm hiểu cơ thế hoạt động của tuyến bã nhờn để trang bị thêm kiến thức chăm sóc da cho bản thân nhé

Tuyến bã nhờn là gì?

Vị trí tuyến bã nhờn

Tuyến bã nhờn là các tuyến ngoại tiết siêu nhỏ nằm sâu trong nang lông, thuộc lớp trung bì của da. Tuyến bã nhờn thường phát triển trực tiếp với nang lông bằng ống tiết. Các tuyến bã nhờn bao phủ phần lớn cơ thể của chúng ta. Khuôn mặt và da đầu là nơi tìm thấy tuyến bã nhờn nhiều nhất. Đặc biệt, vùng mặt có thể có tới 900 tuyến bã nhờn trên mỗi cm vuông của da.

Trong khi đó, ở vùng chân và các bề mặt nhẵn khác thường có ít tuyến bã nhờn hơn. Lòng bàn tay và lòng bàn chân là khu vực duy nhất của da mà không có tuyến nào cả.

Phân loại tuyến bã nhờn

Có 2 loại tuyến bã nhờn:

• Tuyến bã nang lông dài: Nằm ở da đầu, râu, lông nách, lông mu. Tại đây tuyến bã nhờn không hoạt động
• Tuyến bã nang lông tơ: Dạng tuyến bã nhờn này nằm ở khắp nơi trên cơ thể ngoại trừ lòng bàn chân và tay. Tuy có kích thước nhỏ hơn tuyến bã nang lông dài nhưng chúng lại bài tiết chất bã nhờn nhiều hơn.

Ngoài ra, tuyến bờ mi cũng là một tuyến bã nhờn tiết ra nước mắt. Hoặc tuyến cực quanh núm vú của phụ nữ cũng là một tuyến bã nhờn.

Cơ chế hoạt động tuyến bã nhờn trên mặt

Một hoặc nhiều tuyến bã nhờn có thể bao quanh mỗi nang lông và bản thân các tuyến được bao quanh bởi các cơ pili mảng, tạo thành một đơn vị pilo bã nhờn. Các tuyến gửi bã nhờn trên các sợi lông, và đưa nó lên bề mặt da dọc theo thân lông. Cấu trúc bao gồm tóc, nang lông, cơ pili mảng và tuyến bã là một sự xâm lấn biểu bì được gọi là một đơn vị pilosebaceous.

Các tuyến bã nhờn hình thành giọt chất béo và cuối cùng đẩy những giọt này vào nang lông, đưa lên bề mặt da của chúng ta. Trên đường đi, nó mang theo các tế bào da chết, bụi bẩn và vi khuẩn. Chúng ta vẫn thường gọi các “chất béo” này là bã nhờn (sebum). Ngoài các mảnh vụn tế bào và lipid, bã nhờn còn chứa các chất chống vi trùng, axit béo tự do. Tuyến bã nhờn được kích thích bởi hormon androgen được sản xuất bởi tinh hoàn, buồng trứng và tuyến thượng thận. Đó là lý do tại sao tuyến bã nhờn có sự thay đổi khi hormone nội tiết tố trong cơ thể thay đổi ở cả 2 giới.

Chức năng của tuyến bã nhờn trên mặt

Chức năng chính của tuyến bã nhờn là bài tiết bã nhờn (sebum). Trong bã nhờn có squalene và axit béo để cung bảo vệ làn da trước sự xâm nhập của vi khuẩn bên ngoài. Acid béo được sản xuất bởi sự thủy phân triglycerid của bã nhờn có tính kháng khuẩn, góp phần làm tăng khả năng miễn dịch trước các bệnh nhiễm trùng da do nấm và vi khuẩn gây ra. Lượng bã nhờn (sebum) tiết ra liên tục đã tạo một lớp khóa ẩm tự nhiên cho da, ngăn chặn tình trạng mất nước. Điều này giải thích lý do một số bạn tuy da đổ nhiều dầu nhưng vẫn được xếp vào nhóm da khô. Tại 1 số vị trí, tuyến bã nhờn cùng với tuyến mồ hôi giúp điều chỉnh và duy trì nhiệt độ cho cơ thể. Bã nhờn cũng góp phần làm mềm các tế bào sợi lông. Khiến tóc, lông trở nên mềm hơn. Như vậy, da tiết bã nhờn không hẳn là xấu, mà cũng không hẳn là tốt. Một lượng bã nhờn thích hợp có thể hỗ trợ bảo vệ da ổn định và ngăn ngừa được một vài tác động tiêu cực đến da. Do đó, bạn nên chọn các sản phẩm rửa mặt dịu nhẹ. Độ pH phù hợp để vừa đủ làm sạch da và dầu thừa. Đồng thời không làm mất đi lớp dầu tự nhiên trên da mặt.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn trên mặt

Độ tuổi và giới tính

Bạn tin không, ngay từ trong bụng mẹ, tuyến bã nhờn của chúng ta đã được hình thành. Tuyến bã nhờn sản sinh ra vernix caseosa. Lớp phủ màu trắng giống như bột nhão để bảo vệ và giữ ẩm cho làn da của bạn cho đến khi sinh. Điều này giải thích một số bé chào đời da thường có một lớp nhầy bên ngoài. Trong ba đến sáu tháng đầu đời, các tuyến bã nhờn sẽ sản xuất nhiều bã nhờn như người lớn. Từ đó, việc sản xuất bã nhờn chậm lại cho đến khi bạn đến tuổi dậy thì. Khi bạn đến tuổi dậy thì, sản xuất bã nhờn có thể tăng tới 500 phần trăm. Đây là giai đoạn tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ nhất. Do sự tác động của các hormone sin sản. Qua 25 tuổi, hoạt động của tuyến bã nhờn sẽ trở nên ổn định hơn và giảm dần. Bước qua tuổi 35, tuyến bã nhờn giảm rõ rệt sự tiết bã nhờn. Làn da bạn sẽ trở nên khô hơn và lão hóa bắt đầu xuất hiện. Nghiên cứu cho thấy, tuyến bã nhờn trên mặt của nam giới có xu hướng sản xuất nhiều bã nhờn hơn so với phụ nữ của họ. Điều này thường dẫn đến da nhờn, dễ nổi mụn. 95% đàn ông thường sở hữu làn da dầu. Ít trường hợp đàn ông xép vào nhóm da khô.

Di truyền

Hoạt động của tuyến bã nhờn cũng chịu ảnh hưởng lớn từ thông tin di truyền. Với bạn có làn da cấu trúc hỗn hợp hoặc thiên dầu thì tuyến bã nhờn trên mặt sẽ tiết nhiều bã nhờn hơn. Dẫn đến tình trạng lỗ chân lông to, dễ bị mụn. Ngược lại, da khô sẽ ít tiết dầu hơn. Tuy nhiên, chú ý với các bạn da khô nhưng bị mất nước tuyến bã nhờn cũng tiết dầu nhiều.

Thói quen sinh hoạt

Chúng ta đều biết, sau 10h đêm là khoảng thời gian để các cơ quan trong cơ thể hồi phục. Đặc biệt, các nhóm nội tiết tố sẽ được điều hòa về mức cân bằng trong khoảng thời gian này. Do đó, bạn nên cố gắng ngủ sớm để các cơ quan và tuyến bã nhờn được nghỉ ngơi và hồi phục. Ngược lại, việc thường xuyên thức quá khuya, hoặc ngủ không đủ giấc sẽ khiến bã nhờn tiết ra nhiều hơn.

Chế độ ăn uống

Khi cơ thể bạn tiêu thụ nhiều hơn mức cho phép các loại thực phẩm chứa nhiều carbohydrate thì lượng bã nhờn sẽ được tiết ra nhiều hơn. Các loại thực phẩm này cung cấp quá  nhiều chất nền cho việc tổng hợp lipid. Dẫn đến lượng lipid có thể tham gia vào tổng hợp và sản xuất bã nhờn. Carbohydrate thường tìm thấy trong, ngũ cốc tinh chế, thức ăn nhanh chứa nhiều đường và dầu mỡ. Bạn nên ăn các loại thực phẩm tốt như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein từ hải sản hoặc thực vật. Uống đủ nước để hoạt động tuyến bã nhờn được kiểm soát ở mức ổn định.

Sử dụng thuốc làm thay đổi nội tiết

Thuốc nội tiết thường làm tăng sản xuất bã nhờn. Điều này bao gồm các loại thuốc tăng testosterone, một số progesterone và phenothiazine. Những bạn thường xuyên sử dụng các loại thuốc nội tiết sẽ có làn da bóng dầu. Tương tự, phụ nữ có thai cũng có sự thay đổi về hormone progesterone nên cũng có làn da dầu. Một số loại thuốc tránh thai có chứa khả năng ức chế sự bài tiết tiết antiandrogens và isotretinoin thường làm giảm sản xuất bã nhờn. Đó là khi sự suy giảm hormone sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn.

Môi trường xung quanh

Các nước nhiệt đới như Việt Nam với thời tiết nóng ẩm cũng khiến lượng bã nhờn được bài tiết nhiều hơn. Hằng ngày tiếp túc với môi trường nhiều khói xe, bụi bẩn, bã nhờn cũng tăng sản xuất để cố gắng bảo vệ làn da khỏi tác động của vi khuẩn. Với các bạn làm việc văn phòng, ngồi điều hòa quá nhiều cũng khiến da tiết dầu để ngăn chặn sự thoát hơi nước. Lúc này, bạn nên có sẵn một chai xịt khoáng để bù ẩm tức thời cho da.

Kiểm soát và làm sạch tuyến bã nhờn trên mặt

• Với các bạn sở hữu làn da thiên dầu, hỗn hợp thiên dầu nên lựa chọn các sản phẩm kiềm dầu: sữa rửa mặt kiềm dầu, kem dưỡng cho da dầu… Các sản phẩm này sẽ hạn chế sự tiết dầu của tuyến bã nhờn trên mặt.
• Thường xuyên tẩy da chết để lỗ chân lông luôn thông thoáng. Tránh việc bí tắc lỗ chân lông trong quá trình bài tiết bã nhờn, dễ gây nên mụn trứng cá.
• Với các bạn làn da khô nhưng có hiện tượng mất nước nên chú ý khi chọn các sản phẩm làm sạch. Chọn sản phẩm dịu nhẹ, không tạo bọt, thành phần có chứa Glycerin, Hyaluronic acid hoặc AHA. Việc này sẽ tránh làm mất đi lớp dầu tự nhiên với vai trò cân bằng độ ẩm cho da. Tránh các loại làm sạch bằng xà phòng
• Trong trường hợp bạn đang phải uống các loại thuốc nội tiết tố để chữa bệnh, hãy hỏi ý kiến bác sỹ thật kỹ. Đồng thời theo dõi sát sao sự thay đổi của làn da trong quá trình dùng thuốc.
• Xây dựng lối sống tích cực, chế độ ăn uống lành mạnh. Uống đủ nước mỗi ngày để cơ thể khỏe mạnh và giảm việc tiết dầu nhiều của tuyến bã nhờn.

Hãy inbox cho Tuấn nếu bạn muốn hỏi thêm điều gì về tuyến bã nhờn nhé.